Ik spreek met Rob Kleinegris, in De Sleutel in Soest, waar hij zijn stichting Van Afval naar Grondstof (VAnG) een vast onderkomen wil geven, met name om de scholen en de jeugd te informeren over kringloop denken en aan te zetten tot actie ter bescherming van moeder aarde. Met zijn stichting is hij een vurig pleitbezorger van de juiste afvalverwerking methode. Rob is hiermee begonnen na zijn pensioen en inmiddels door al zijn jarenlange activiteiten en successen, zoals met de streetmasters en afvalvrije scholen, koninklijk onderscheiden. Ik praat met hem over Laudato si, de encycliek van Paus Franciscus over de zorg voor het gemeenschappelijke huis (red: uitgave in 2015, uitgever SRKK ism Adveniat geloofseducatie te Baarn), de Groene Kerk en de klimaattop in Glasgow. En natuurlijk over het belang van jongeren aanspreken, zij moeten immers verder op deze planeet. Rob is super fanatiek, weet anderen te enthousiasmeren en denkt een paar stappen vooruit.

Zijn stichting sponsort een damclub in Soest/Baarn, omdat een paar stappen vooruit denken daar hoofdzaak is. Dammen is voedsel voor de hersenen en vooruit denken is ook belangrijk voor het belang van de aarde. Er zijn momenteel geen groene kerken in Soest (red: een kerk mag zich groen noemen als zij actief aan de slag wil gaan met duurzaamheid, sociale rechtvaardigheid en het vergoenen van de eigen gemeenschap). Een kerk moet als zij door gemeentelijk besluit valt onder bedrijfsgebeuren veel betalen voor afvalverwerking, gemiddeld wel 1200 euro per jaar. Dat geldt ook voor grote scholen, die betalen wel 2500 euro per jaar.

Kerk en school moeten leren kringloop denken. Als je alles bij de bron gaat scheiden, dat is dus voorscheiding, dan heb je eigenlijk nauwelijks afval. Veel kan hergebruikt worden. En je bespaart enorm veel geld, want je kan in een goedkopere tariefgroep komen, zoals onder een gewoon huishouden tarief.

Landelijke regel is, dat scholen, kerken, verenigingen ten aanzien van afvalverwerking, gerangschikt zijn onder het bedrijfsmatig gebeuren. Dus niet zoals een woning/huishouden worden gerangschikt met betrekking tot afvalverwerking. Heel vreemd want ’n school staat niet op ’n bedrijfsterrein, ’n kerk staat niet op ’n bedrijfsterrein, ’n sportvereniging niet op ’n bedrijfsterrein. Scholen, kerken, verenigingen behoren tot de gemeenschap en staan dan ook tussen woningen in de buurt waar zich de gemeenschap plaatsvindt. Maar door die landelijke regel betalen dus scholen, kerken en verenigen het bedrijfstarief om hun afval te laten verwerken. Om hierin wijziging te krijgen moet er een besluit genomen worden door B&W van de betreffende plaats. Iedere gemeente kan hiertoe een besluit nemen. Wij hebben als St. VAnG dit aangespannen bij de gemeente Soest en binnen ’n kwartaal was alles geregeld. Je moet hiervoor lobbyen bij de politieke partijen, maar het is een duidelijke begrijpelijke casus. Dus door een gemeentelijk besluit de wijziging van bedrijfsmatig handelen naar maatschappelijk handelen. Maar dan krijgen scholen, kerken, verenigen wel de verplichting dat zij zich als een huishouden gaan gedragen en alle afval gaan scheiden bij de bron. Dus niet meer alles met gemak in dezelfde bak, maar alles met gemak in de juiste bak. Dus scheiding van Papier, Glas, PMD, GFT en Rest. Alles met ’n draad (Apparaat) naar de milieustraat. Dus kringloop denken. En door deze inspanning krijg je dus als kerk, school, vereniging als beloning het huishoudelijke tarief. Er zijn nog heel veel verenigingen die hier geen gebruik van maken. Het is toch moeilijk om hierin structuur in te krijgen. Mentaliteit, discipline, het schijnt moeilijk te zijn om leden hierop aan te spreken. 

Dat kringloop denken, dat kan je toepassen voor heel veel dingen, ook de eigen gezondheid. Wat is goed voor je lijf. Neem bijvoorbeeld de kinderen op scholen en de sap pakjes die ze drinken. Toen we begonnen met de activiteiten op scholen verbruikten alle scholen in Soest 1,25 miljoen pakjes per jaar. Dat hebben we weten terug te dringen met de introductie van de drinkbeker, de dopper met water. En tegelijkertijd kinderen laten uitrekenen hoeveel suikerklontjes een sap pakje bevat. Op die manier zet je het kringloop denken in gang.

Bij geloofsrichtingen wordt dat heel verschillend opgepakt. Een mooi voorbeeld is een reformatorische school in Hendrik Ido Ambacht. Zij ondersteunen ons project, zij kregen ons in de Benelux gecertificeerde keurmerk, dat elke school kan krijgen met als opschrift ‘Moeder Aarde Gezond’. Maar dat laatste moest – met de bijbel op tafel - veranderd in ‘zorg voor de schepping’. Want, zo staat het in de bijbel, als rentmeester moeten wij onze aarde, onze gemeenschappelijke huishouding, in stand houden.

Een andere Reformatorische school in Alblasserdam heeft ook ons Keurmerk ‘AfvalvrijeSchool’, welke Benelux is gecertificeerd, maar konden zich er wel mee verenigen. Die vertaalden het echt naar hun rentmeesterschap en konden zich met ‘Moeder Aarde gezond’ instemmen. De reformatorische scholen zijn super fanatiek en gaan ook echt aan de slag met het project. Zo’n houding heb ik nog nooit meegemaakt bij katholieke of protestantschristelijke scholen.

Ziet u een groot verschil tussen het protestante denken, hoe die meer met de aarde omgaan, dan de katholieken? Ja, ja, dat is slappe zooi. We zijn afgedwaald. Dit is een prachtig project voor de jeugd. Ik ga er bij de eucharistieviering ter gelegenheid van het H. Vormsel in Eemnes op 7 december – op verzoek van Wies Sarot - iets over zeggen. Maar daar ga ik het dus hebben over jezelf vormen, het benutten van jouw talenten, nadenken van hoe zit ik in elkaar en wat kan ik doen om het beter te maken. Nooit iemand ‘afkraken’ maar ’n tip geven hoe het ook kan.  

We hebben toch de prachtige encycliek van de Paus,” Laudato si”? En daar is zo weinig mee gedaan

Wat moeten katholieken nu van u doen? Gewoon heel simpel. Gewoon beginnen na te denken. Hoe ben ik bezig en wat kan ik doen. Neem bijvoorbeeld een designer. Die moet vooraf nadenken over zijn ontwerp. Dat als het product is afgeschreven, het toch in onderdelen hergebruikt kan worden. Je moet nadenken, wie kan ik er nog mee van dienst zijn. Men moet meer dienstbaar zijn. Meer nadenken en niet hebben, hebben, hebben. Meer kringloop denken.

Wat spreekt u het meeste aan in “Laudato si”? Dat staat al op de voorpagina van het boek; over de zorg van een gemeenschappelijk huis. Het heeft met het christelijke geloof te maken. Barmhartigheid.

Een voorbeeld. Docent/acteur en bioloog Theo Braaksma geeft voorlichting op de scholen als ‘Koos de vuilnisman’. Hij heeft dit verhaal in de klas. Er ligt een blikje langs de weg. Dus iemand heeft dit weggegooid. Dat is een planeetbewoner, die nog niet bij zinnen is gekomen. Jij fietst langs, ziet dat blikje liggen en je fietst gewoon door. Dat is net zo iets, als dat er een kind langs de weg ligt, die van de fiets is gevallen, zich heeft bezeerd en huilt en jij fietst er langs en dat je zegt; oh, die, die hoort niet bij ons in de familie. Je fietst door of je stapt af en je gaat hem helpen. Barmhartigheid!

En dat is het christelijke geloof, de barmhartigheid, elkaar helpen. Dat is die zorg voor de gemeenschappelijke huishouding. En die hebben we gekregen om het te behouden.

Wat beveelt u nu, in het licht van Groene kerken, de klimaattop in Glasgow, het eerste aan voor de kerken om aan te pakken? Ze moeten het afval bij de bron gaan scheiden. En heel simpel, houd je eigen omgeving schoon. De scholen en streetmasters beschikken over een hesje, waarop staat; wij houden de buurt schoon, u ook? Zo geef je een boodschap af.

Wat is uw uiteindelijke doel met uw missie? Gewoon dat alle mensen eens gaan nadenken en dat ze leren kringloop denken. Je moet jezelf gedragen zoals de natuur. In de natuur is geen afval, daar heb je ook een cyclus. Het wordt lente, dan zomer, het wordt herfst en je gaat dood. Zo is het met het leven en zo is het in de natuur.

Bent u hoopvol gestemd over de klimaattop in Glasgow (red: dit interview vond plaats op 11/11 tijdens de top)? Ik ben altijd hoopvol gestemd, als mensen met elkaar praten. Maar kijk, het draait allemaal om de portemonnee. Dat is in Glasgow ook. En dat is ook zo met de afvalvrije school. Hoe krijg je dat voor elkaar. Alleen als mensen een voordeel zien. In Soest scheelt het de scholen samen op jaarbasis structureel 30.000 euro. Ze moeten daarvoor een prestatie leveren, namelijk het afval vooraf scheiden. Maar dan betalen ze hetzelfde tarief als een huishouden, dat is 240 euro. Dat is voor die scholen aantrekkelijk en zijn ze vrolijk gestemd.

Interview; Wilma Lansdorp